Bộ Tài chính vừa có Công văn 18491/BTC-CST gửi Thủ tướng Chính phủ, báo cáo việc tiếp thu và giải trình ý kiến thẩm tra, ý kiến của các Đại biểu Quốc hội liên quan Dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi).
Một trong những nội dung đáng chú ý nhất là Bộ Tài chính đề xuất áp dụng thuế theo thu nhập (doanh thu trừ chi phí) với hộ và cá nhân kinh doanh có doanh thu từ trên 500 triệu đồng/năm tới 3 tỉ đồng/năm. Mức thuế suất áp dụng là 15%, tương đương doanh nghiệp siêu nhỏ theo Luật Thuế Thu nhập doanh nghiệp 2025.
Theo cơ quan soạn thảo, tất cả hộ, cá nhân kinh doanh sẽ nộp thuế theo thu nhập thực tế, tức có thu nhập ít nộp ít, không có thu nhập thì không phải nộp.
Với nhóm không xác định được chi phí (thực tế phổ biến ở hộ kinh doanh truyền thống và các tiểu thương ở chợ), Bộ Tài chính sẽ tính thuế theo tỉ lệ trên doanh thu, tùy ngành nghề, áp dụng với phần doanh thu vượt 500 triệu đồng/năm.
Theo thống kê của Bộ Tài chính, đến tháng 10-2025, cả nước có hơn 2,54 triệu hộ kinh doanh thường xuyên. Nếu áp dụng mức doanh thu miễn thuế 500 triệu đồng, ước tính 2,3 triệu hộ, tương đương 90% tổng số hộ sẽ không phải nộp thuế. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng mức này vẫn chưa thật sự phù hợp với thực tế kinh doanh nhỏ lẻ, đặc biệt là các ngành có chi phí vốn cao hoặc không chứng minh được chi phí.
Để đa số hộ kinh doanh tính toán có lãi, doanh thu từ trên 500 triệu đồng đến 3 tỉ đồng/năm chỉ nộp thuế cho phần vượt trên 500 triệu đồng (Ảnh minh họa)
Bà Trần Thị Cẩm Hồng, Giám đốc Công ty TNHH Dịch vụ và Tư vấn Thuế VIFATAX, nhận định mức doanh thu 500 triệu đồng là "không đủ dư địa" cho nhiều hộ kinh doanh tại chợ. Doanh thu phổ biến của họ khoảng 1,5 – 3 tỉ đồng/năm nhưng khả năng chứng minh chi phí gần như bằng không, dẫn đến nguy cơ phải nộp 15% trên toàn bộ doanh thu, khiến "lãi thành lỗ".
Ngoài ra, đa số hộ kinh doanh có 2-3 lao động trong gia đình nhưng các cá nhân này lại không được giảm trừ gia cảnh như người làm công ăn lương, khiến việc áp thuế thiếu công bằng.
Để tránh gây áp lực quá lớn, bà Hồng kiến nghị chỉ thu thuế đối với phần doanh thu vượt 500 triệu đồng, áp theo thuế suất tỉ lệ 0,5 – 5%, tùy ngành nghề.
"Ví dụ, hộ phân phối hàng hóa doanh thu 510 triệu đồng/năm chỉ nên nộp thuế cho 10 triệu đồng vượt ngưỡng, thuế suất 0,5%" - bà Hồng dẫn chứng.
Chị Hạnh, chủ quán bún bò tại TPHCM, cho rằng mức doanh thu 1 tỉ đồng/năm mới phản ánh đúng thực tế hộ kinh doanh nhỏ lẻ. Theo chị, một tô bún bò giá 40.000 – 50.000 đồng, doanh thu 3-4 triệu đồng/ngày, tương đương 1 – 1,2 tỉ đồng/năm.
Tuy nhiên, chi phí nguyên liệu tăng cao, mặt bằng thuê gần 20 triệu đồng/tháng, cộng tiền điện nước, khấu hao khiến lợi nhuận chỉ khoảng 200 – 240 triệu đồng/năm. Nếu chia cho hai vợ chồng, mỗi người thu nhập khoảng 100 triệu đồng/năm - thấp hơn nhiều người làm công ăn lương được giảm trừ gia cảnh. "Với quy mô nhỏ như chúng tôi, ngưỡng 500 triệu đồng là quá thấp. nên nâng lên 1 tỉ đồng/năm thì mới hợp lý" - chị Hạnh kiến nghị.
Đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) từng nêu một ví dụ rất cụ thể tại nghị trường Quốc hội để làm rõ bất cập về cách xác định ngưỡng doanh thu chịu thuế đối với hộ kinh doanh. Ông dẫn chứng: 1 người mua 1 hộp sữa với giá 900.000 đồng và bán ra 1 triệu đồng, phần lãi chỉ 100.000 đồng. Nếu bán 200 hộp một năm, doanh thu là 200 triệu đồng, nhưng lợi nhuận thực tế chỉ 20 triệu đồng.
Đại biểu này phân tích: Mức giảm trừ gia cảnh hiện nay cho 1 cá nhân đã là 186 triệu đồng/năm; nếu tính thêm 1 người phụ thuộc sẽ lên tới 260 triệu đồng. Như vậy, để đạt mức thu nhập tương đương 260 triệu đồng, người bán sữa phải có doanh thu tới 2,6 tỉ đồng/năm. Chỉ khi họ đạt mức này mới tương đương mức chịu thuế của người làm công ăn lương.
Từ thực tế đó, ông Cường đề nghị điều chỉnh lại ngưỡng doanh thu khởi điểm nộp thuế với người buôn bán, đại lý (những ngành có chi phí đầu vào lớn) lên 1,5 tỉ đồng/năm. Với nhóm kinh doanh dịch vụ, như cắt tóc, chi phí ít hơn, ngưỡng tối thiểu là 500 triệu đồng/năm để bảo đảm sau khi trừ chi phí, thu nhập thực vượt mức giảm trừ gia cảnh. Đối với các ngành sản xuất - kinh doanh khác, ông đề xuất mức khởi điểm ít nhất từ 1 tỉ đồng/năm để phản ánh đúng bản chất thu nhập và tạo sự công bằng trong nghĩa vụ thuế.
Đề xuất nâng doanh thu miễn thuế lên tới 10 tỉ đồng?
Ở góc độ pháp lý, luật sư Nguyễn Đức Nghĩa, Giám đốc Công ty Luật TNHH Việt Tín Nghĩa, cho rằng quy định doanh thu từ trên 500 triệu đồng/năm đến 3 tỉ đồng tính theo lợi nhuận là chưa phù hợp Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa năm 2017.
Luật này xác định doanh nghiệp sản xuất, xây dựng không bao thầu nguyên vật liệu có doanh thu 3 tỉ đồng/năm; còn doanh nghiệp thương mại và xây dựng có bao thầu vật liệu lên đến 10 tỉ đồng. Trong khi đó, nhiều hộ kinh doanh hiện có quy mô tương đồng doanh nghiệp nhỏ, thậm chí vận hành như doanh nghiệp thực thụ, nhưng vẫn bị xếp chung theo tiêu chí quá thấp.
Ông Nghĩa đề xuất tăng mạnh ngưỡng doanh thu áp thuế lợi nhuận: 3 tỉ đồng/năm cho hộ kinh doanh không bao thầu nguyên vật liệu và 10 tỉ đồng/năm cho hộ thương mại hoặc xây dựng có bao thầu vật liệu. Điều này vừa phù hợp luật hiện hành, vừa tạo dư địa lợi nhuận để họ tiếp tục duy trì kinh doanh.
